Het ministerie van OCW heeft 25 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het aantrekken van internationale toponderzoekers. NWO heeft dit bedrag verdubbeld, waardoor nu 50 miljoen euro beschikbaar is in het nieuw opgerichte Tulp Fonds. Dit is bedoeld voor een totaal van vijftig wetenschappers, die elk aanspraak maken op een miljoen euro.
Het fonds zal eenvoudig zijn in de uitvoering, zonder een gecentraliseerde selectie van aanvragen via NWO. Onderzoeksorganisaties mogen een bepaald aantal voordrachten doen voor wetenschappers die zij naar Nederland willen halen. Per wetenschapper zal een vast bedrag beschikbaar zijn. Dit betekent dat er een grote verantwoordelijkheid rust op de schouders van de bestuurders van deze organisaties in het voordragen van de juiste kandidaten.
De Jonge Akademie onderschrijft het belang van steun aan bedreigde wetenschappers, maar vreest dat het fonds in zijn huidige vorm gebruikt kan worden om topwetenschappers aan te trekken die niet bedreigd worden. Wij zetten ons in voor internationalisering en wetenschappers in nood, zoals gevluchte en andere bedreigde wetenschappers. Daarom pleiten we al langere tijd voor het financieren van wetenschappers wier academische vrijheid wordt beperkt.
Tegelijkertijd is het NWO/OCW-initiatief moeilijk te verenigen met de ongekende bezuinigingen waar het hoger onderwijs en wetenschap mee te maken hebben. Het fonds moet topwetenschappers aantrekken, terwijl er vanwege de bezuinigingen topwetenschappers in eigen land worden ontslagen. Bovendien voelen veel internationale topwetenschappers in Nederland zich ongewenst, geïsoleerd en tot zwart schaap gemaakt. Dit komt door maatregelen als de Wet Internationalisering in Balans, met als ogenschijnlijk doel om de instroom van internationale studenten te beperken. We hebben ons uitgesproken tegen deze bezuinigingen en beperkingen van internationalisering. Daarom hopen we dat het fonds uitsluitend ingezet zal worden om internationaal talent te verwelkomen dat vanwege de groeiende bedreigingen voor de academische vrijheid hun werk niet meer (veilig) kan uitvoeren.
We roepen bestuurders van organisaties die mogen aanvragen op om rekening te houden met:
1. Academische vrijheid: Help met het fonds wetenschappers die niet in vrijheid hun werk kunnen doen. We zien op verschillende plekken ter wereld ernstige schendingen van academische vrijheid. Organisaties zoals Scholars at Risk en Cara werken al lang in de ondersteuning van wetenschappers in de knel en hebben criteria opgesteld om hun aanvragen te beoordelen. We roepen bestuurders op om deze criteria te gebruiken, en niet primair te kijken naar indicatoren van wetenschappelijke excellentie.
2. Jonge wetenschappers. Zet in op jongere wetenschappers, die nog decennialang aan de wetenschap kunnen bijdragen en voor wie bedreigingen van academische vrijheid ernstige langetermijngevolgen kunnen hebben.
3. De breedte van de wetenschap. Zorg dat de onderzoekers over de organisaties heen uit de breedte van wetenschap komen: bèta en techniek, medisch, alfa en gamma. Dit vraagt om nationale afstemming, omdat elke organisatie slechts voor een beperkt aantal kandidaten financiering kan aanvragen. We vragen bestuurders om hier het voortouw in te nemen, zoals zij dat ook succesvol hebben gedaan bij andere zaken die nationale afstemming behoefden.
Mits goed uitgevoerd, kan het fonds bijdragen aan Nederland als veilige haven voor wetenschappers in nood. Het fonds is vooralsnog eenmalig. Een eventueel vervolg zou niet beperkt moeten worden tot wetenschappers buiten de EER en Zwitserland, omdat ook wetenschappers uit deze landen beperkt kunnen worden in hun academische vrijheid. We hopen dat dit het begin is van de ontwikkeling van brede, systematische en langdurige ondersteuning van bedreigde wetenschappers wereldwijd.
Deze oproep is op 15 juli verstuurd naar de besturen van alle organisaties die kunnen voordragen voor het Tulp Fonds.
Voor persvragen, neem contact op met esther.ladiges@knaw.nl, 06 15 41 94 93.